Thông điệp đầu tiên của Đức Thánh Cha Phanxicô: ”Lumen Fidei”
VATICAN. Thông điệp đầu tiên của ĐTC Phanxicô đã được công bố sáng ngày 5-7-2013 với tựa đề ”Lumen Fidei” (Ánh sáng Đức Tin).
Thông
điệp được công bố bằng 6 thứ tiếng: Ý, Anh, Pháp, Đức, Tây Ban Nha và
Bồ đào nha và được giới thiệu với giới báo chí trong cuộc họp báo tại
phòng báo chí Tòa Thánh, do ĐHY Marc Ouellet, Tổng trưởng Bộ GM, Đức TGM
Gerhard Mueller, Tổng trưởng Bộ Giáo lý đức tin và Đức TGM Rino
Fisichella, Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh tái truyền giảng Tin Mừng.
Văn
kiện này được gửi đến các GM, LM, Phó Tế, các tu sĩ nam nữ và toàn thể
giáo dân. Như chính ĐTC Phanxicô giải thích: văn kiện này hầu như đã
được ĐGH Biển Đức 16 hoàn thành và ngài chỉ đóng góp thêm mà thôi. Mục
đích của Thông Điệp là phục hồi đặc tính ánh sáng của chính đức tin, có
thể soi sáng cho toàn thể cuộc sống con người.
Ngoài phần nhập đề (1-7) và kết luận (58-60), Thông Điệp ”Ánh Sáng Đức Tin” gồm 4 chương:
I. Chúng tôi đã tin nơi tình yêu (1 Ga4,6) (8-22)
II. Nếu các ngươi không tin, thì sẽ không hiểu (Is 7,9) (23-36)
III. Tôi truyền lại cho anh chị em điều tôi đã nhận lãnh (1 Cr 15,3) (37-49)
IV. Thiên Chúa chuẩn bị cho họ một thành thị (Dt 11,16) (50-60)
Nội dung tổng quát của Thông Điệp
-
Ai tin thì thấy. Ai tin thì không bao giờ lẻ loi vì đức tin là một
thiện ích cho tất cả mọi người, một công ích giúp phân biệt thiện và ác,
xây dựng xã hội chúng ta, mang lại hy vọng. Nội dung nòng cốt của Thông
điệp “Ánh sáng đức tin” là ý tưởng này: đức tin không tách rời con
người ra khỏi thực tại, nhưng giúp con người đón nhận ý nghĩa sâu xa
nhất của thực tại. ĐGH nhận xét rằng: Trong một thời tại như thời nay,
trong đó người ta coi việc tin tưởng là điều trái ngược với sự tìm kiếm
và nghiên cứu, đức tin bị người ta coi là một ảo tưởng, một thái độ nhảy
vào khoảng không, ngăn cản tự do của con người, điều quan trọng là tin
tưởng và tín thác vào tình yêu thương từ bi của Thiên Chúa với lòng
khiêm tốn và can đảm, vì Thiên Chúa chữa lành mọi quanh co sai trái
trong lịch sử chúng ta.
-
Chứng nhân đáng tin cậy về đức tin chính là Chúa Giêsu, qua Ngài Thiên
Chúa thực sự hoạt động trong lịch sử. Ai tin tưởng nơi Chúa Giêsu thì
không những nhìn lên Ngài, nhưng còn nhìn với quan điểm của Ngài nữa. Và
cũng như trong đời sống thường nhật, chúng ta tín nhiệm kiến trúc sư,
dược sĩ, trạng sư, vì họ là những người biết rõ hơn chúng ta, cũng vậy
đức tin làm cho chúng ta tín thác nơi Chúa Giêsu, là chuyên gia trong
những điều thuộc về Thiên Chúa, Đấng giải thích cho chúng ta về Thiên
Chúa.
ĐGH
cũng nhấn mạnh rằng đức tin không phải là một sự kiện riêng tư, vì
chúng ta tuyên xưng đức tin giữa lòng Giáo Hội, như một cộng đồng hiệp
thông cụ thể của các tín hữu. Và theo thể thức đó, cuộc sống của tín hữu
cũng trở thành cuộc sống của Giáo Hội.
Tiếp
đến, ĐGH chứng tỏ mối liên hệ chặt chẽ giữa đức tin, sự thật và tình
thương, là những điều đáng tin cậy của Thiên Chúa. Đức tin mà không có
sự thật thì không cứu thoát. Nó chỉ là một chuyện ngụ ngôn hay đẹp, nhất
là ngày nay người ta đang trải qua một cuộc khủng hoảng sự thật vì một
nền văn hóa chỉ tin tưởng nơi kỹ thuật hoặc những chân lý của mỗi người,
có lợi cho cá nhân chứ không có lợi cho công ích. Sự quên sót lớn lao
của thế giới hiện tại là từ chối chân lý cao cả, là quên đi câu hỏi về
Thiên Chúa, vì người ta lo sợ thái độ cuồng tín và ưa thích thái độ duy
tương đối hơn.
Trái
lại, đức tin không phải là điều cố chấp, tín hữu không phải là người
kiêu căng, vì chân lý xuất phát từ tình yêu của Thiên Chúa không phải là
điều bị áp đặt bằng bạo lực và không đè bẹp mỗi người. Vì thế, có thể
có cuộc đối thoại giữa đức tin và lý trí: trước tiên vì đức tin thức
tỉnh cảm thức phê bình và mở rộng chân trời của lý trí; tiếp đến vì
Thiên Chúa là ánh sáng rạng ngời và cả những người không tin cũng có thể
tìm thấy Chúa khi họ tìm kiếm Ngài với con tim chân thành. Ai lên đường
để thực thi điều thiện thì họ là người đã đến gần Thiên Chúa rồi.
Một
điểm thiết yếu khác của Thông điệp 'Ánh sáng đức tin' là việc rao giảng
Tin Mừng. ĐGH viết: Ai cởi mở đối với tình thương của Thiên Chúa thì
không thể giữ riêng hồng ân này cho mình. Như ngọn lửa được một ngọn lửa
khác khơi lên, ánh sáng của Chúa Giêsu chiếu sáng trên khuôn mặt các
tín hữu Kitô và thông truyền từ đời này sang đời khác, qua những chứng
nhân đức tin. Vì thế, có một liên hệ chặt chẽ giữa đức tin và ký ức, vì
tình thương của Thiên Chúa liên kết mọi thời đại và làm cho chúng ta trở
thành những người đồng thời với Chúa Giêsu.
Nhưng
có một phương thế đặc biệt nhờ đó đức tin có thể được thông truyền, đó
là các bí tích. Trước tiên là bí tích rửa tội nhắc nhở chúng ta rằng đức
tin phải được lãnh nhận, trong niềm hiệp thông với Giáo Hội, vì không
ai tự rửa tội cho mình; và phép rửa tội làm nổi bật sự hợp lực giữa Giáo
Hội và gia đình trong việc thông truyền đức tin. Tiếp đến, là bí tích
Thánh Thể, lương thực quí giá nuôi dưỡng đức tin, dạy cho chúng ta nhìn
thấy chiều sâu của thực tại. Và việc tuyên xưng đức tin qua kinh Tin
Kính và Kinh Lạy Cha làm cho tín hữu can dự vào những chân lý mà họ
tuyên xưng và cho họ thấy bằng đôi mắt của Chúa Kitô. Sau cùng là 10
giới răn: đây không phải là những giới luật tiêu cực, chỉ có tính chất
cấm đoán, nhưng là những chỉ dẫn cụ thể để đi vào cuộc đối thoại với
Thiên Chúa. ĐGH nhấn mạnh rằng đức tin là duy nhất và sự hiệp nhất đức
tin chính là sự hiệp nhất của Giáo Hội.
Trong
chương cuối cùng của Thông điệp ”Ánh sáng đức tin” ĐGH giải thích liên
hệ giữa việc tin và xây dựng công ích: đức tin nảy sinh từ tình yêu
Thiên Chúa, làm cho những liên hệ giữa con người được vững chắc và đặt
mình phục vụ công lý, công pháp, hòa bình. Đức tin không làm cho người
ta xa lìa thế giới, trái lại: nếu loại bỏ đức tin ra khỏi xã hội chúng
ta, thì chúng ta không còn tín nhiệm nhau và chúng ta chỉ liên kết với
nhau vì sợ hãi hoặc vì quyền lợi mà thôi. Trái lại có bao nhiêu lãnh vực
được đức tin soi sáng như gia đình dựa trên hôn nhân, được hiểu như một
sự kết hợp bền vững giữa một người nam và một người nữ; tiếp đến là thế
giới của những người trẻ mong ước một cuộc sống cao cả, và cuộc gặp gỡ
với Chúa Kitô mang lại cho họ niềm hy vọng vững chắc, không đánh lừa.
'Đức tin không phải là một nơi nương náu cho những người thiếu can đảm”
và trong lãnh vực này những Ngày Quốc Tế giới trẻ giúp các bạn trẻ chứng
tỏ niềm vui đức tin và dấn thân sống đức tin một cách kiên cường và
quảng đại.
Đức
tin cũng soi sáng cho cả thiên nhiên, giúp chúng ta ta tôn trọng thiên
nhiên, ”tìm thấy những kiểu mẫu phát triển không phải chỉ dựa trên sự
hữu ích hoặc lợi lộc, nhưng coi thiên nhiên như một hồng ân”, đức tin
dạy chúng ta tìm ra những hình thức cai trị đúng đắn, trong đó quyền
bính đến từ thiên Chúa và để phục vụ công ích; đức tin giúp chúng ta khả
năng tha thứ, giúp khắc phục những cuộc xung đột. ĐTC viết: ”Khi đức
tin bị suy yếu và thiếu sót, thì người ta gặp nguy cơ là cả những nền
tảng của cuộc sống sẽ bị thiếu sót. Vì thế, chúng ta đừng xấu hổ khi
công khai tuyên xưng Thiên Chúa, xét vì đức tin soi sáng cho toàn thể
cuộc sống xã hội.
ĐGH
cũng khẳng định rằng cả đau khổ và sự chết cũng nhận được một ý nghĩa
nhờ sự tín thác nơi Thiên Chúa: với những ngừơi đau khổ, Chúa ban cho họ
một lý do giải thích tất cả, nhưng ngài cũng trao tặng sự hiện diện của
Ngài tháp tùng họ. Theo nghĩa đó, đức tin đi chung với niềm hy vọng. Và
tại đây, ĐGH đưa ra một lời kêu gọi: ”Chúng ta đừng để mình bị cướp mất
niềm hy vọng, chứng ta đừng để cho niềm hy vọng bị tan biến với những
giải pháp và đề nghị tức khắc, ngăn cản hành trình của chúng ta”.
Và
thông điệp kết thúc với một lời kinh dâng lên Đức Mẹ Maria là hình ảnh
tuyệt vời của đức tin, xin Mẹ dạy chúng ta biết nhìn với đôi mắt của
Chúa Giêsu.
G. Trần Đức Anh OP
