“Người đã trở nên nghèo
để làm cho anh em được giàu có nhờ cái nghèo của Người”
(x. 2 Cr 8,9)
Anh chị em thân mến,
Nhân dịp Mùa Chay, tôi xin gửi đến anh chị em vài suy tư hữu ích để giúp anh chị em trên hành trình hoán cải của cá nhân cũng như của cộng đoàn. Tôi sẽ dựa vào câu nói của thánh Phaolô: “Quả thật, anh chị em biết Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta đã có lòng quảng đại như thế nào: Người vốn giàu sang, nhưng đã trở nên nghèo vì anh chị em, để anh chị em được trở nên giàu sang nhờ cái nghèo của Người” (2 Cr 8,9). Thánh Tông đồ viết cho các Kitô hữu ở Corintô để khuyến khích họ quảng đại giúp đỡ các tín hữu ở Jerusalem đang túng thiếu. Những lời này của thánh Phaolô nói gì với các Kitô hữu chúng ta ngày nay? Lời mời gọi sống khó nghèo theo tinh thần Phúc Âm này có ý nghĩa gì đối với chúng ta ngày nay?
1. Ân sủng của Chúa Kitô
Trước hết, những lời ấy cho chúng ta biết đường lối của Thiên Chúa như thế nào. Thiên Chúa không tỏ mình nơi quyền lực và giàu sang của trần thế, nhưng nơi sự yếu đuối và nghèo nàn: “Người vốn giàu sang, nhưng đã trở nên nghèo vì anh chị em...”. Chúa Kitô, Người Con vĩnh cửu của Thiên Chúa, đồng quyền năng và vinh quang với Chúa Cha, đã chọn trở nên nghèo khó; Người đã đến giữa chúng ta và trở nên gần gũi với mỗi người chúng ta; Người đã trút bỏ vinh quang và huỷ mình ra không, để trở nên giống chúng ta trong mọi sự (x. Pl 2,7; Dt 4,15). Thiên Chúa làm người là một mầu nhiệm thật cao cả! Và nguyên nhân của tất cả những điều ấy là tình yêu của Người, một tình yêu là ân sủng, lòng quảng đại, ước muốn trở nên gần gũi, một tình yêu chẳng do dự hiến thân hy sinh cho người mình yêu. Bác ái, tình yêu, có nghĩa là chia sẻ số phận của người mình yêu trong mọi sự. Tình yêu làm cho chúng ta nên giống nhau, kiến tạo sự bình đẳng, phá đổ các bức tường và loại bỏ những ngăn cách. Thiên Chúa đã làm điều ấy với chúng ta. Thật vậy, Chúa Giêsu “đã làm việc với đôi tay con người, đã suy nghĩ bằng trí óc con người, đã hành động với ý chí con người, đã yêu thương bằng quả tim con người. Sinh bởi Trinh Nữ Maria, Người đã thực sự trở nên một người giữa chúng ta, giống như chúng ta trong mọi sự, ngoại trừ tội lỗi” (Gaudium et Spes, 22).
Khi tự ý trở nên nghèo, Chúa Giêsu không tìm kiếm cái nghèo vì chính nó, nhưng như thánh Phaolô đã nói: “để anh chị em trở nên giàu sang nhờ cái nghèo của Người”. Đây không phải là một kiểu chơi chữ hay một khẩu hiệu! Nhưng là tóm tắt lô-gích của Thiên Chúa, lô-gích của tình yêu, lô-gích của Nhập thể và Thập giá. Thiên Chúa không làm cho ơn cứu độ từ trời cao rơi xuống cho chúng ta, như ai đó làm phúc bố thí từ của dư thừa, chẳng có ý nghĩa vị tha và đạo đức. Tình yêu của Chúa Kitô thì khác! Khi Chúa Giêsu bước xuống sông Giôđan để cho Gioan Tẩy Giả làm phép rửa, Người làm thế không phải vì cần thống hối hay hoán cải; Người làm điều ấy để ở giữa dân chúng là những người cần ơn tha thứ, ở giữa chúng ta là những người tội lỗi, và gánh lấy tội lỗi của chúng ta. Người đã chọn con đường ấy để an ủi chúng ta, cứu rỗi chúng ta, giải thoát chúng ta khỏi tình trạng khốn khổ. Thật là ấn tượng khi Thánh Tông Đồ nói rằng chúng ta được giải thoát không phải nhờ sự giàu sang của Chúa Kitô, nhưng nhờ cái nghèo của Ngài, dù rằng Thánh Phaolô biết rõ “những sự phong phú khôn lường của Chúa Kitô” (Ep 3,8), “là người được thừa kế mọi sự” (Dt 1,2).
Như thế đâu là cái nghèo mà Chúa Giêsu dùng để giải thoát chúng ta và làm cho chúng ta trở nên giàu sang? Đó là cách Người yêu thương chúng ta, cách Người trở nên người thân cận của chúng ta như người Samaritanô nhân lành đến gần người bị bỏ mặc dở sống dở chết bên vệ đường (x. Lc 10,25tt). Điều mang lại cho chúng ta tự do đích thực, ơn cứu độ đích thực và hạnh phúc đích thực là lòng thương xót, nhân lành và chia sẻ của tình yêu của Người. Cái nghèo của Chúa Kitô làm cho chúng ta nên giàu có là ở chỗ Người đã làm người, mang lấy những yếu đuối và tội lỗi của chúng ta để bày tỏ lòng thương xót vô biên của Thiên Chúa đối với chúng ta. Cái nghèo của Chúa Kitô là sự giàu sang lớn nhất: sự giàu sang của Chúa Giêsu là sự giàu sang của lòng tín thác vô biên nơi Thiên Chúa Cha, tín thác trong mọi lúc, luôn ước muốn và chỉ làm theo thánh ý Chúa Cha và vinh danh Cha. Chúa Giêsu giàu sang như một trẻ em giàu sang khi cảm thấy được yêu thương và yêu thương cha mẹ, và chẳng bao giờ nghi ngờ tình yêu thương âu yếm của cha mẹ. Sự giàu sang của Chúa Giêsu ở chỗ là Con Thiên Chúa; tương quan độc nhất của Người với Chúa Cha chính là đặc ân cao cả nhất của Đấng Mêsia nghèo khó này. Khi Chúa Giêsu mời gọi chúng ta mang lấy “ách nhẹ nhàng” của Người, Người mời gọi chúng ta trở nên giàu có thêm bằng “cái nghèo giàu sang” và “sự giàu sang nghèo khó” của Người, chia sẻ Thần Khí con thảo và huynh đệ của Người, trở nên con cái trong Người Con, và anh chị em trong người Anh Trưởng Tử (x. Rm 8,29).
Người ta bảo rằng chỉ có một điều đáng tiếc thực sự, đó là không được nên thánh (L. Bloy); chúng ta cũng có thể nói rằng chỉ có một sự khốn khổ thực sự, đó là không sống như con cái Thiên Chúa và như anh chị em của Chúa Kitô.
2. Chứng tá của chúng ta
Hẳn chúng ta nghĩ rằng “con đường” nghèo ấy là con đường của Chúa Giêsu, còn chúng ta là những người đến sau Người, chúng ta có thể cứu vớt thế giới bằng những phương thế thích hợp hơn của con người. Không phải thế. Thời nào và nơi nào Thiên Chúa cũng cứu rỗi con người và thế giới nhờ cái nghèo của Chúa Kitô, Đấng trở nên nghèo trong các Bí tích, trong Lời Người và trong Giáo hội của Người, là một dân gồm những người nghèo. Sự giàu sang của Thiên Chúa đến với chúng ta không phải qua sự giàu sang của chúng ta, nhưng luôn luôn và chỉ qua cái nghèo của bản thân và cộng đoàn chúng ta, được Thánh Thần của Chúa Kitô làm cho sống động.
Noi gương Thầy Chí Thánh, các Kitô hữu chúng ta được mời gọi nhìn đến tình cảnh khốn khổ của anh chị em chúng ta, chạm đến, gánh lấy và làm những gì cụ thể để xoa dịu nỗi khốn khổ ấy. Khốn khổ không đồng nghĩa với nghèo: khốn khổ là nghèo mà không có niềm tin tưởng, không được nâng đỡ, không có hy vọng. Có ba loại khốn khổ: khốn khổ về vật chất, về luân lý và về tâm linh. Khốn khổ vật chất thường được gọi chung là cái nghèo và tác động đến những người sống trong những điều kiện nghịch lại với phẩm giá con người: đó là những người thiếu các quyền lợi và nhu cầu cơ bản như lương thực, nước, vệ sinh, việc làm, cơ hội phát triển và tăng trưởng về văn hóa. Trước nỗi khốn khổ này, Giáo hội đem đến sự phục vụ của mình (diakonia), để đáp ứng những nhu cầu và băng bó những vết thương làm đã xấu xí khuôn mặt của nhân loại. Nơi người nghèo và người bị bỏ rơi, chúng ta nhìn thấy khuôn mặt của Chúa Kitô; khi yêu thương và giúp đỡ người nghèo là chúng ta yêu mến và phụng sự Chúa Kitô. Những nỗ lực của chúng ta cũng nhằm để chấm dứt những vụ vi phạm phẩm giá con người, những kỳ thị và lạm dụng trên thế giới, thường là nguồn gốc gây ra nỗi khốn khổ. Khi quyền lực, sa hoa và tiền bạc trở thành thần tượng, chúng sẽ chiếm quyền ưu tiên trước nhu cầu phân phối của cải cách công bằng. Vì thế, lương tâm chúng ta phải hoán cải, trở về với công lý, bình đẳng, với điều độ và chia sẻ.
Không kém phần gây lo âu là tình trạng khốn khổ về luân lý. Đó là tình trạng nô lệ cho tật xấu và tội lỗi. Có biết bao gia đình đau khổ vì có một thành viên trong gia đình, thường là người trẻ, nô lệ cho rượu, ma túy, cờ bạc hay dâm ô! Biết bao người không còn thấy được ý nghĩa cuộc sống hay viễn tượng cho tương lai, bao người đã mất niềm hy vọng! Và bao người bị đẩy vào hoàn cảnh khốn khổ về luân lý vì những điều kiện xã hội bất công, vì nạn thất nghiệp tước mất của họ phẩm cách của người trụ cột nuôi sống gia đình, vì thiếu sự bình đẳng về quyền được hưởng giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Trong những trường hợp ấy, tình trạng khốn khổ về luân lý có thể được coi như sẽ dẫn đến sự tự sát. Hình thức khốn khổ này, cũng là nguyên nhân làm cho nền kinh tế suy sụp, luôn gắn liền với tình trạng khốn khổ về tâm linh mà chúng ta cảm nhận khi quay lưng với Thiên Chúa và từ khước tình yêu của Người. Nếu chúng ta cho rằng mình không cần Thiên Chúa, Đấng chìa tay cho chúng ta qua Chúa Kitô, vì chúng ta nghĩ tự mình có thể sống được, thì chúng ta sẽ đi đến thất bại. Duy chỉ một mình Thiên Chúa mới có thể cứu vớt và giải thoát chúng ta thực sự.
Tin Mừng là phương thuốc đích thực chữa bệnh khốn khổ về tâm linh: dù đi đâu, người Kitô hữu chúng ta cũng được mời gọi loan tin giải thoát rằng tội đã phạm sẽ được thứ tha, Thiên Chúa cao cả hơn tội lỗi chúng ta và Ngài luôn yêu thương chúng ta một cách nhưng không, và chúng ta được dựng nên để hiệp thông và sống muôn đời. Chúa mời gọi chúng ta trở nên những người hân hoan loan báo sứ điệp của lòng khoan dung và niềm hy vọng ấy! Thật phấn khởi khi cảm nghiệm niềm vui loan truyền tin mừng ấy, chia sẻ kho tàng đã được ủy thác cho chúng ta, an ủi những tâm hồn tan nát và mang lại hy vọng cho anh chị em chúng ta đang sống trong tăm tối. Điều đó có nghĩa là bước theo Chúa Giêsu và noi gương Người, Đấng đã đi tìm kiếm người nghèo và tội nhân như một mục tử yêu thương đi tìm con chiên đi lạc. Một khi hiệp nhất với Chúa Giêsu, chúng ta sẽ can đảm mở ra những con đường mới để loan báo Tin Mừng và thăng tiến con người.
Anh chị em thân mến, ước gì trong Mùa chay này toàn thể Giáo hội sẵn sàng làm chứng cho những ai đang sống trong tình trạng khốn khổ về vật chất, luân lý và tâm linh, về sứ điệp Tin Mừng lòng thương xót của Chúa Cha, Đấng sẵn sàng đón nhận mọi người trong Chúa Kitô. Chúng ta chỉ có thể làm được điều ấy nếu chúng ta noi gương Chúa Kitô, Đấng đã trở nên nghèo và làm cho chúng ta được giàu có nhờ cái nghèo của Người. Mùa Chay là mùa thuận tiện để bỏ mình; hẳn là rất tốt nếu chúng ta tự hỏi mình có thể từ bỏ điều gì để giúp đỡ và làm cho người khác trở nên phong phú nhờ cái nghèo của chúng ta. Chúng ta đừng quên rằng cái nghèo thực sự thì gây ra đau khổ: không có sự từ bỏ đúng nghĩa nào lại không mang chiều kích thống hối. Tôi nghi ngờ việc bác ái mà chẳng làm cho chúng ta thiệt thòi hoặc đau đớn.
Xin Chúa Thánh Thần, –Đấng mà nhờ Ngài, “chúng ta vốn nghèo nhưng lại làm được bao điều phong phú, vốn chẳng có gì nhưng lại có tất cả” (2 Cr 6,10),– nâng đỡ những quyết tâm của chúng ta, giúp chúng ta biết quan tâm hơn và có trách nhiệm đối với sự khốn khổ của con người, để chúng ta trở nên những người biết thương xót và thực thi lòng xót thương. Tôi cầu chúc anh chị em được như vậy, và tôi hứa cầu nguyện cho mỗi tín hữu và mỗi cộng đoàn Giáo hội tiến bước trong hành trình Mùa Chay đạt nhiều kết quả. Xin anh chị em cũng cầu nguyện cho tôi. Xin Chúa chúc lành cho anh chị em và xin Đức Mẹ gìn giữ anh chị em.
Vatican ngày 26 tháng Mười Hai 2013
Lễ Thánh Stêphanô, phó tế, tử đạo tiên khởi
Phanxicô
(Đức Thành chuyển ngữ
theo bản tiếng Anh của vatican.va)
